Pedagogika specjalna (notatki ćw i wykłady)

Moniasia

Pedagogika specjalna
„Dziecko niepełnosprawne w rodzinie” red. J. Obuchowska
„Pedagogika specjalna” red. W. Dychcika

Trudności
Pedagogika korekcyjna. Dzieci z trudnościami w uczeniu się – to nie tylko dzieci, które mają niepowodzenia szkolne, ale także dzieci z kłopotami motorycznymi, dysleksją, dzieci te unikają robienia tego, co im nie wychodzi. Trudności te częściej występują u chłopców niż u dziewczyn i występują z większym nasileniem. Trudności mogą występować w sposób parcjalny (częściowo) lub globalny.

Jak rozpoznać trudności? Dzieci te wizualnie nie różnią się. Jednak dzieci te są niestaranne, gapowate, mają deficyty, są powolne, niechętne do wysiłku. W przedszkolu są absorbujące, mają inny próg wrażliwości na bodźce, dziecko takie potrzebuje wsparcia i pomocy, dzieci te nie mogą być odrzucane. Ważne jest wykrycie mocnych stron. Nie można porównywać dzieci. Jeżeli dziecko się zdołuje, to traci ono aktywność, spontaniczność. Bodziec monotonny blokuje przyswojenie nowych treści. Niektóre dzieci rozwijają się skokowo (np. rozwijają się motorycznie a blokuje się rozwój psychiczny)

Na co zwracamy uwagę? (Metoda Denisona).
1. Na rozwój psychomotoryczny. Pojawiają się zaburzenia motoryczne; naprzemienne ruchy (podczas raczkowania) stymulują rozwój półkul mózgowych i wzmacniają mięśnie
2. Trudności natury samoobsługowej (kłopoty z jedzeniem, ubieraniem, czesaniem, myciem)
3. Problemy z rozwojem mowy (występują różnice indywidualne, ale należy zwracać uwagę na rozumienie słów)
4.
Cechy dzieci z trudnościami:
a) Kłopoty z koncentracją. Występują myśli inwazyjne, które zakłócają koncentrację (np. wywołują wspomnienia) lub błędy budowy układu centralnego (nerwowego).--> Zdolność skupiania się nad czynnością.
b) Zaburzenia lateralizacji. Zaburzenia wynikają z uszkodzeń mózgu płodu. Testosteron (jego nadmiar) działa niekorzystnie na rozwój półkul. Podczas porodu może także dojść do uszkodzeń. Jeśli lateralizacja jest patologiczna to może wywołać trudności, genetyczna nie powoduje ich. Lateralizacja skrzyżowana jest niekorzystna. --> Dominacja jednej strony ciała nad drugą. Pojawia się ok. 3 r.ż. u dzieci praworęcznych, a u leworęcznych ok. 4 r.ż., kończy się ok. 6-7 r.ż. , może pojawić się lateralizacja skrzyżowana lub brak lateralizacji, lateralizację dziedziczymy, jeżeli jedno z rodziców jest lewostronnych to prawdopodobieństwo wynosi 2/10, że urodzi się dziecko też lewostronne, jeżeli oboje rodziców są leworęczni to prawdopodobieństwo wynosi 4/10. Leworęczni są wzrokowcami, są dobrymi plastykami. Lateralizacja może z wiekiem zmieniać się. Leworęczni narażeni są bardziej na choroby immunologiczne np. astmę. Dominację sprawdzamy: rękę – którą ręką chwyta, nogę – którą nogą kopie, oko – którym patrzy prze dziurkę od klucza, ucho – którą część ciała nachyla do radia (cicho nastawionego)
c) Dzieci wycofują się z zadań, które mają zrobić, rezygnują z nich, należy je mobilizować (np. rysując część i prosić dziecko aby dokończyło), dziecko musi uwierzyć w swoje siły.

Schemat ciała kształtuje się wcześnie, niemowlęta poznają swoje ciało, następnie dziecko uczy się używać ciała. Układ priopriocentywny = równowaga, układ przedsionkowy przesyła informację do mięśni ciała. Ludzie z zaburzonym schematem ciała mają zakłócone informacje, mózg nie potrafi przekształcić tych informacji, mają zaburzone odległości, napięcie (słaby lub mocny nacisk), nie czują dyskomfortu. Żeby poznać świat zewnętrzny, trzeba dobrze znać siebie.

Zadania szkoły: wspieranie, wyrównywanie szans, pomoc dzieciom z trudnościami. Wszkołach brakuje sprzętów, odpowiednich sal, klasy są zbyt liczne, a w dużych klasach uczy się trudniej.

Nauczyciel. Naucza przedmiotów, do których jest profesjonalnie przygotowany, powinien być dobrym obserwatorem, zauważać problemy i kierować do odpowiednich placówek pomocy np. logopedy, rehabilitanta, powinien umieć odpowiednio wiedzę przekazać, rozumieć, że każdy przyswaja ją inaczej.

Dom rodzinny. Miejsce, które nas kształtuje, umacnia nas, ale może nas także uszkodzić. Nie tylko dom patologiczny kształtuje w nas złe postawy, również w dobrych domach nie ma odpowiednich warunków. W domach patologicznych brak jest spokoju, matki które nawet nie piją mają problemy, nie potrafią odpowiednio i prawidłowo funkcjonować (jest współuzależniona). Kiedy matki piją dzieci to widzą, są one także współuzależnione, nie od alkoholu ale od zachowań, z takich rodzin większość mężczyzn odchodzi i dziecko jest wychowywane przez matkę alkoholiczkę, dzieci takie nie mają zaspokojonych potrzeb. Czasami dziecko chce być naj... bo uważa, że odnosząc sukcesy może odciągnąć uwagę od problemu, jest to tzw. Bohater rodziny, jednak to nie jest sposób na rozwiązanie problemu. Czasami jednak dzieci nie widzą sensu życia, nie chcą się uczyć, nie starają się gdyż ich rodzice ich nie zachęcają. Są także domy, w których jest dobra sytuacja materialna, ale są zaburzone więzi rodzinne, rodzice nie mają dobrego kontaktu z dziećmi, są zapracowani, nie mają czasu dla dzieci. U dzieci takich mogą wytworzyć się trudności w nauce, gdyż nie mają one wewnętrznej motywacji, mogą mieć wszystko bez wysiłku. W wielu domach pojawia się także wzrost wymagań w stosunku do dziecka, wygórowane ambicje rodziców, a brakuje bliskości, więzi. Dzieci takie mają wiele dodatkowych zajęć, a nie zawsze to na nie dobrze wpływa, są przemęczone, nie mają dzieciństwa jak inne dzieci, rodzice chcą dla nich jak najlepiej, ale nie liczą się z potzrebami dzieci. Zdarza się, że dzieci wchodzą grupy rówieśnicze, w których mają poparcie, uznanie, jednak nie są to zazwyczaj grupy pozytywne.

Są pewne rodzaje trudności, które są warunkowane przez genetykę: dysleksja (częściej u mężczyzn), nadpobudliwość.

Trudności natury organicznej (mikrouszkodzenia i mikrozanurzenia układu nerwowego) – niewielkie uszkodzenia tkanki nerwowej mogą powodować trudności, nie wykazują ich rezonans, układ nerwowy nie funkcjonuje prawidłowo.

Trudności wynikające z wad rozwoju, takie jak : padaczka, porażenie mózgowe (natury nerwowej, neurologicznej), a także astma, anemia.

Trudności w związku z odżywianiem się, z niedoboru witamin i mikroelementów.

ADHD
ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem ruchowym. Rodzaje: nadpobudliwość, nadpobudliwość emocjonalna, nadpobudliwość poznawcza..

Nadpobudliwość – nadmiar procesu pobudzenia nad hamowaniem, impulsywność. Cechy: zachowania impulsywne uprzedzają myślenie, nieumiejętność dokonywania selekcji bodźców, nie umieją odróżnić bodźców ważnych od nieistotnych.

Czym jest nadruchliwość? Nie potrafi ustać w miejscu, kołysze się, stąpa z nogi na nogę. dziecko takie w klasie powinno siedzieć na końcu klasy i powinno być aktywizowane (wycieranie tablicy, moczenie gąbki, proszenie o rozdanie pomocy), (poprzez sport).

Stereotypie ruchowe. Powtarzające się elementy ruchowe np. obgryzanie paznokci, kręcenie włosów.

Co to jest nadpobudliwość emocjonalna? Bodźce odbierane są o wiele silniej, niski próg wrażliwości na bodźce, duża labilność (niestałość) uczuciowa, przechodzenie z jednego stanu emocjonalnego do drugiego: od śmiechu do płaczu, od złości do radości. Dzieci te wyrażają wszystko całym ciałem, towarzyszą im reakcje wegetatywne (czerwienienie, bladnięcie, pocenie się, drżenie rąk, poszerzenie źrenic). Dzieci te zaczynają zdanie: „A co się stanie jeśli...?” czyli występuje u nich potrzeba katastrofowania stanów przyszłych. Nawet w stanach przyjemnych odczuwają strach, cały czas są w stanie pobudzenia. Dziecko to nie kontroluje w pełni swoich emocji.

Nadpobudliwość związana jest zwykle z wrażliwością na bodźce słuchowe, wzrokowe, smakowe, dotykowe. Dzieci takie nie muszą być karane, bo one są wrażliwe. Nadwrażliwość na bodźce słuchowe wiąże się z unikaniem supermarketów, cyrków, wesołych miasteczek, na bodźce wzrokowe czasami nawet budzi je światło gwiazd, na bodźce smakowe jedzą określone pokarmy, są wyczulone na smaki, zapachy, na bodźce dotykowe – wszystko je ciśnie, nie potrafi wyregulować wody. U osób tych pojawia się niechęć do zmian. Osoby te nie lubią być wystawiane na ekspozycję społeczną czyli nie lubią być pytane na forum klasy, występować w teatrzyku, chodzić na egzaminy. Ocena ich jest nieadekwatna do wiedzy, gdyż ze strach wiele zapomina.

Metoda Denisona. Ćwiczenia ruchowe, które mają nas odblokować

Zasady postępowania z nadpobudliwym dzieckiem. Powinno się wiedzieć co i kiedy powiedzieć dziecku, tak aby go nie pobudzać (mówić o pewnym wydarzeniu w ten sam dzień, a nie wcześniej). Nie mówić o sobie w superlatywach, bo dziecko nigdy nie dorówna, nie wszyscy jesteśmy jednakowi.

Nadpobudliwość poznawcza. Chwiejność uwagi, brak koncentracji, pojawia się trudność w uczeniu się, kłopoty z zapamiętywaniem, dzieci te mają chaos w głowie, który przelewają na zewnątrz, nie mają logicznego związku myślenia, wielowątkowość, nie potrafią opowiedzieć o jednym wydarzeniu, mają niski krytycyzm, wszelkie słowa biorą do siebie, nie rozumieją dowcipów, aluzji. W klasie dzieci takie są podwójnie nieszczęśliwe (nie mają przyjaciół ani nie rozumieją przekazywanych wiadomości, tracą czas). Dzieci takie powinny siedzieć w pierwszej ławce i wiadomości należy przekazywać mu małymi kroczkami. Nauczyciel nie zauważa, że takie dzieci są ośmieszane i odpychane. Dzieci takie wiadomości zdobyte w szkole nie potrafią przenosić ich do rzeczywistości, uogólniać ich, nie dostrzegają różnic i podobieństw, nie potrafią uogólniać ani uszczególniać, mówienie wyprzedza myślenie. Nauczyciel nie może doprowadzić do tego by dziecko było odzrucone przez klasę i powinien naprowadzać go na dobrą odpowiedź.

Metoda P. Denisona może być formą nauki z dzieckiem z nadpobudliwością poznawczą. Poprzez ruch możemy aktywizować mózg. Należy usprawniać obie półkule mózgowe. Ćwiczenie „leniwe ósemki”(kiedy jesteśmy zestresowani): słuchowcy, wzrokowcy, kinestetycy. Ćwiczenia naprzemienne aktywizujące obie półkule np. podnoszenie lewej nogi i prawej ręki. Rysowanie oburącz w powietrzu lub na ścianie np. rysowanie domku, pisanie własnego imienia. „Aktywne ziewanie”, masowanie żuchwy, ziewając energetyzujemy mózg. Do każdych ćwiczeń należy pić wodę. Waga/8 = ilość szklanek wody jaką należy spożyć dziennie. Słuchanie muzyki Mozarta (wycisz się ciało i aktywizuje mózg).

Dysleksja
Ujęcie wąskie. Trudności z nauką i w czytaniu.

Dysgrafia. Pismo nieprawidłowe pod względem graficznym, nieczytelne.

Dysortografia. Popełnianie błędów ortograficznych.

Ujęcie szerokie. Dysgrafia + dysortografia + dysleksja

Na początku nazywane ślepotą słowną, a później dysleksją.

Pseudodysleksja. Trudności w czytaniu i pisaniu, które nie są uwarunkowane zaburzeniami funkcji psychoruchowych, ale spowodowane są zaniedbaniami środowiskowymi, błędami dydaktycznymi szkoły oraz przebywaniem dziecka w dwujęzycznym bądź obcojęzycznym otoczeniu.

Hiperdysleksja. Oznacza trudności w czytaniu ze zrozumieniem. Technika czytania na poziomie elementarnym jest w zasadzie prawidłowa jednak czytany tekst nie jest rozumiany przez czytającego.

Hiperleksja. Występuje rzadko, charakterystyczna dla osób wysokofunkcjonujących z autyzmem, polega na umiejętności czytania bez wcześniejszej nauki czytania.

Przyczyny dysleksji: Uwarunkowania dziedziczne (częściej obserwuje się w linii męskiej). Uwarunkowana nieprawidłowym przebiegiem ciąży i porodu (częściej u wcześniaków). Uwarunkowana organicznie tzn. obserwuje się u dyslektyków zmiany w strukturze tkanki mózgowej. Psychiatrzy i Psycholodzy dopatrują się przyczyn dysleksji w doznanym urazie psychicznym (słabo udokumentowane). Może mieć związek z zaburzeniami hormonalnymi (w czasie ciąży rośnie nadmiernie poziom testosteronu, który jest niekorzystny dla rozwijającego się płodu). Może być spowodowana opóźnionym dojrzewaniem centralnego układu nerwowego. Uwarunkowana wieloczynnikowo, nie ma jednej przyczyny lecz kilka czynników np. geny, niedojrzały układ nerwowy czy uszkodzenie mózgu.

W Polsce diagnozuje się dyslektyków w 4 klasie podstawówki. Na świecie już w przedszkolu zalicza się dzieci do grupy ryzyka dyslektycznego. Dzieci piszą na laptopach, w Polsce nauczyciele nie uznają tych trudności, nie pomagają dziecku. Nauczyciel powinien opracować indywidualny program nauczania dla takiego dziecka zawierający uwagi na poszczególne oceny.

Dyskalkulia. Pojawia się kiedy nie ma gotowości emocjonalnej do rozwiązywania zadań matematycznych. Również w domach dzieci „kształci się” w kierunku humanistycznym tj. czyta się, opowiada bajki, liczenia uczą gry. Dziecko z dyskalkulią ma zaburzenia percepcyjne, zaburzenia orientacji przestrzennej i zaburzenia motoryczne.

Dyskalkulia rozwojowa. Jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych mające swoje podłoże w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomiczno-fizjologicznych zdolności matematycznych bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.

Może dotyczyć różnych elementów np. całościowych lub wybiórczych (związane z liczeniem, przekraczaniem progu dziesiątkowego, robią błędy rewersyjne np. mylą 6 z 9, inwersyjne np. zamiast 65 mówią 56, nie potrafią ułożyć w poprawnej kolejności liczb, nie potrafią zapamiętać symboli, mają problem z osią liczbową, datami, kłopoty z geometrią, z przekształcaniem wzorów, z zadaniami operacyjnymi, działaniami po kolei)

Rodzaje dyskalkuli:
1) Werbalna (słowna), ujawnia się w postaci zaburzeń dotyczących nazywania pojęć matematycznych, cyfr, obiektów i numerów, dzieci te mają kłopoty z używaniem liczebników.
2) Leksykalna, związana z czytaniem, trudności związane z odczytywaniem symboli (+,-,x,<,>)
3) Graficzna, trudności z zapisywaniem liczb przy pisemnym dodawaniu, odejmowaniu, mnożeniu, dzieleniu
4) Praktognostyczna (wykonawcza), zaburzenie manipulowania obrazkowymi obiektami w celach matematycznych, problemy z obliczaniem liczebności zbiorów, porównywanie ilości i wielkości, uszeregowaniem obiektów wg kolejności rosnącej lub malejącej, nie potrafią znaleźć dwóch takich samych elementów.
5) Ideognostyczna (pojęciowo-poznawcza), zaburzenie dotyczące rozumienia idei matematycznych, relacji niezbędnych do dokonywania obliczeń pamięciowych, dzieci te nie dostrzegają zależności liczbowych np. że 6 jest połówką 12.
6) Operacyjna, zaburzenie dotyczące wykonywania działań matematycznych mimo możliwości wzrokowo-przestrzennych oraz umiejętności pisania i czytania.

Jeśli dyfunkcjonalna jest lewa półkula mózgu to u tych dzieci obserwuje się zaburzenia o charakterze językowym oraz trudności w wykonywaniu zadań krok po kroku, czyli dzieci te potrafią podać rozwiązanie zadania, ale nie potrafią tego wyjaśnić. Jeśli występuje prawa dysfunkcja to nie obserwuje się dysfunkcji językowych, ale umiejętności obliczanie i rozwiązywanie zadań sprawiają trudności i polegają na tym, że dzieci nie potrafią same dokonać operacji, tylko wymagają dodatkowych wskazówek i dzięki pomocy rozwiązują zadanie do końca, jednak nie potrafią odtworzyć drogi za pomocą, której obliczyli to zadanie.

Akalkulia (dykalkulia pourazowa), nieumiejętność posługiwania się pojęciami matematycznymi po urazie np. mechanicznym bądź po wylewie krwi do mózgu.

Parakalkulia, wywołana zaburzeniami psychicznymi

Pedagogika specjalna.

Niepełnosprawność

Niepełnosprawność pojawia się w pismach Starego Testamentu. Trzeba umieć sobie radzić z niepełnosprawnością, a nie szukać hipotetycznych przyczyn.

Wilcze dzieci – dzieci, które były porzucane najczęściej przez rodziny wielodzietne. Niektóre dzieci przeżyły, ale wydawały odgłosy zwierząt, tak się poruszały i jadły. Możliwa była jednak socjalizacja. Dzieci te znajdowały pomoc w szpitalach, później pojawili się pedagodzy, logopedzi.

Postawa wobec osób niepełnosprawnych kształtuje się w okresie dzieciństwa.

Kształcenie dzieci niepełnosprawnych. W Polsce istniał system segregujący, gdzie dzieci chodziły do szkół specjalnych. Ostatnio rozwija się system integracyjny. Integracja zakłada, że dziecko niepełnosprawne powinno uczyć się w małej grupie (12-15 osób), także dziecko powinno uczyć 2 nauczycieli: prowadzący i wspomagający, w klasie integracyjnej może być 3-4 dzieci niepełnosprawnych.

Nauczanie indywidualne – odbywa się w zmniejszonej ilości godzin.

Nauczanie domowe – za zgodą dyrektorów szkoły, dla dzieci, których rodzice uważają, że szkoła wyrządza krzywdę

Sytuacja rodzin, w których jest dziecko niepełnosprawne. Pojęcie systemowe rodziny pokazuje, gdzie występują zaburzenia. Wykorzystana jest w terapii.

Kobiety mogą mieć lęki ze względu na kłopoty z ciążą, z niewłaściwą komunikacją z mężem, z nie właściwą komunikacją z matką.
Ludzie źle podchodzą do niepełnosprawności, to nie jest tragedia, to jest dziecko, które tak samo będzie kochane. Lekarze w szpitalu traktują inaczej takie dziecko po urodzeniu. Rodzice potrzebują wsparcia i pomocy, a nie krytyki i potępienia. Mężczyźni nie radzą sobie z taką sytuacją, często pojawiają się rozwody, bądź mężczyźni boją się związania z rodziną emocjonalnie. Niekiedy dziecko niepełnosprawne scala rodzinę, poprzez wspólne działania na rzecz dziecka. Często jednak kobiety rezygnują z pracy, a mężczyzna dużo pracuje, przez co oddala się od rodziny. Kobiety jednak nie mogą wycofać się z życia. W takiej rodzinie często obniża się standard życia, gdyż ponosi się duże koszty leczenia. Dzieci normalne w rodzinie gdzie występuje dziecko niepełnosprawne mają ograniczony kontakt społeczny, przyjmują wiele obowiązków (np. 7-latki gotują obiad), rodzice nie poświęcają im wiele czasu. Często takie dzieci w życiu dorosłym poświęcają swoje życie osobiste. Są to ludzie otwarci, potrafiący radzić sobie w życiu, zaradni. Często studiują kierunki związane z niepełnosprawnością, gdyż nie boją się jej. Dziecko niepełnosprawne powinno wiedzieć o swojej niepełnosprawności, a rodzice muszą nauczyć go mechanizmów obronnych przed brutalizacją społeczeństwa. W okresie dojrzewania lub dorosłości u takich osób często pojawia się żal, bunt. Matki najdotkliwiej odczuwają niepełnosprawność dziecka, często potrzebują pomocy psychologa, lekarzy. Należy zachować ramy bycia z dzieckiem. Takie kobiety powinny umieć korzystać z życia, a nie całkowicie z niego zrezygnować, gdyż mogą ulec wypaleniu wewnętrznemu (będą płaczliwe, smutne).
2 rodzaje postaw. Nadmierna opieka (pomagają, wyręczają). Odrzucająca (biorą pieniądze, ale nie dbają o dziecko). Powinien być ciągły monitoring nad takimi rodzinami, gdyż dzieci mogą być zamykane, molestowane.

Dyskryminacja – traktowanie jednych ludzi przez innych, które charakteryzuje się odmawianiem im równego traktowania lub przestrzegania ich praw.

Dystansowanie się – polega na unikaniu wchodzenia w bliskie nieformalne kontakty z jednostkami niepełnosprawnymi.

Dewaluowanie – jest to upowszechnianie własnych przekonań o negatywnych właściwościach określonej grupy ludzi niepełnosprawnych np. generalizacja pewnych zachowań.

Delegitymizacja – negatywny stosunek do osób niepełnosprawnych istniejący w przekonaniach ludzi zostaje utrwalony w formie przepisów prawnych.

Segregacja – polega na fizycznym izolowaniu od grupy lub środowiska jednostki niepełnosprawnej. Zwykle takiej segregacji towarzyszą gorsze warunki życia

Eksterminacja – biologiczne wyniszczanie ludzi przynależących do określonej kategorii społecznej.

Wsparcie społeczne. Jest bardzo ważne dla rodziny z osobą niepełnosprawną. Wsparcie społeczne to pomoc w przezwyciężaniu trudności, podtrzymanie emocjonalne i wspólne rozwiązywanie problemów.

Funkcje wsparcia społecznego:
• Materialna – udzielanie konkretnej pomocy rzeczowej i finansowej.
• Emocjonalna – okazywanie zrozumienia, podtrzymywanie na duchu w sytuacjach kryzysu.
• Dowartościowująca – okazywanie zrozumienia i akceptacji, potwierdzenie wartości chorego.
• Informacyjna – doradzanie i pomoc w podejmowaniu decyzji ważnych życiowo.
• Koleżeńska – utrzymywanie bliskich związków towarzyskich, zabezpieczenie czasu wolnego oraz dostarczenie pozytywnych interakcji społecznych.

Grupy samopomocowe. Początkowo organizowane dla alkoholików, później dla ich rodzin. Później grupy te zaczęły się różnicować. Nie ma w nich hierarchii, rodzice wspólnie rozmawiają, pomagają sobie.

Oligofrenopedagogika – zajmuje się osobami niepełnosprawnymi

Dawniej ludzi niepełnosprawnych nazywano niewyuczalnymi, częściowo wyuczalnymi i wyuczalnymi. Później dzielono na debilizm, imbecylizm, idiotyzm. Obecnie stosuje się 4-stopniową klasyfikację: lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki.

Stopień rozwoju umysłowego Skala wg Wechslera
Rozwój przeciętny (norma) 85 – 110 ptk
Rozwój niższy niż przeciętny 70 – 84 ptk
Niedorozwój umysłowy lekki 55 – 69 ptk
Niedorozwój umysłowy umiarkowany 40 – 54 ptk
Niedorozwój umysłowy znaczny 25 – 39 ptk
Niedorozwój umysłowy głęboki 0 – 24 ptk
W klasyfikacji tej występują wyraźne rozbieżności i dziecko z niedorozwojem umiarkowanym może zachowywać się jak dziecko z niedorozwojem lekkim.

Dziecko, które trafia do poradni powinno być zbadane somatycznie (wzrok, słuch), następnie powinno być badane przez psychologa, a następnie przez pedagoga. Pedagog sprawdza jego przystosowanie do szkoły, stosunek do rówieśników, rodziców, bada sytuację rodzinną. Następnie wystawia się opinię lub orzeczenie, w którym jest sugestia odnośnie szkoły, ale decyzję podejmuje rodzic. Opinia także zawiera informację jak powinno się postępować z dzieckiem. W Polsce te opinie są lakoniczne, niepoprawnie sformułowane, mało informacji się podaje. Ważny jest sposób przekazania informacji o niepełnosprawności dziecka rodzicom, powinna być dostosowana i przekazana w sposób prosty i zrozumiały, powinno podać się informacje, adresy, gdzie można dostać wsparcie, uzyskać pomoc, co dalej robić. Wielu rodziców jest niezadowolonych z pracy poradni, twierdzą, że ich dziecko było źle zdiagnozowane, zdarza się, że dzieci są wyśmiewane, informacje są przekazywane brutalnie.

Różnice między upośledzeniem a chorobą psychiczną. Upośledzenie to defekt, a nie choroba, z którym współwystępują choroby typu dziecięce porażenie mózgowe, padaczka, zaburzenia psychiczne, nie leczy się farmakologicznie.

Niepełnosprawność umysłowa

Niepełnosprawność umysłowa obejmuje 2 podstawowe składniki, które korelują z wiekiem biologicznym i obowiązującą w społeczeństwie kulturą.
1) Funkcjonowanie intelektualne jest poniżej znacznie średniego poziomu wieku i datuje się od wczesnego okresu dzieciństwa.
2) Wyraźne uszkodzenie zdolności przystosowania do kulturowych wymagań społeczeństwa.

Przyczyny niepełnosprawności umysłowej.
Upośledzenie wyuczone – np., kiedy rodzice są upośledzeni dziecko też się staje lub przez odrzucenie (może być już w łonie; po wyjeździe)
Czynnik biologiczny (patogenny) – wiele zależy, z jaką siłą ten czynnik działa, w którym okresie lub jak długo działa. Ważną rolę odgrywa kwas foliowy.

Najczęściej występujące czynniki patologiczne, które powodują niepełnosprawność:
1) W zależności od czasu zadziałania na układ nerwowy dziecka czynniki wpływające na niepełnosprawność umysłową możemy podzielić następująco:
a) Czynniki działające przed poczęciem uszkadzające komórki rodna rodziców tzw. Gamety
b) Czynniki w okresie rozwoju płodowego, które uszkadzają układ nerwowy płodu; są to czynniki prenatalne
c) Czynniki działające w czasie porodu; czynniki perinatalne (np. zbyt długi poród może powodować niedotlenienie, zbyt szybki poród, użycie kleszczy)
d) Czynniki działające po urodzeniu; czynniki postnatalne (np. choroby jak zapalenie mózgu, opon mózgowych lub urazy fizyczne; dzieci niepełnosprawne mają słabe napięcie nerwowe, są ciche, spokojne)
2) Czynniki patogenne (biologiczne):
a) Somatyczne – infekcje, zatrucia, urazy
b) Genetyczne – chromosomopatia, bloki metaboliczne.

Infekcje – w czasie ciąży należy unikać skupisk, gdzie występują infekcje; wpływają na płód (pierwsze 3 miesiące)

Zatrucia – środkami chemicznymi; zespół FAS – zatrucie alkoholem, syndrom upitych dzieci, które przychodzą na świat, alkohol dziecko spożywa razem z matką poprzez łożysko; zewnętrzne objawy: mała głowa, szeroko rozstawione oczy, płaski nos, brak rurki pod nosem, niski wzrost i mała waga urodzeniowa; zaburzenia sensoryczne (brak uczucia bólu, poczucia czasu). FAStryga – ośrodek, w którym dzieci cofa się do okresu płodowego.

Embriopatia – czynnik, który zadziała do 3 miesiąca życia płodu u zarodka może się pojawić: małogłowie, opóźniony rozwój, zaćma, małoocze, wady serca, powiększenie wątroby, powiększenie śledziony.

Fetopatie – fetopatia jonizująca – naświetlanie promieniami rentgenowskimi, wady: małogłowie, rozczep kręgosłupa, przepuklina oponowo-rdzeniowa, wodogłowie, małoocze, mutacje genowe, które mogą pojawić się w kolejnych pokoleniach.

Chromosomopatie – dotyczą liczby, budowy poszczególnych chromosomów; liczba ta może być większa lub mniejsza od normalnej, przykładem nieprawidłowej budowy mogą być translokacje i są to przemieszczenia jednego chromosomu na drugi, przy czym współwystępuje utrata lub nadmiar materiału genetycznego. Delecje – utrata części chromosomu i zawartej w nich informacji genetycznej. Inwersje – zachodzenie strukturalnych zmian w obrębie chromosomów, które polegają na odwróceniu odcinka chromosomu i zawartej w nim informacji genetycznej.

Zespół Downa – trisomia chromosomu 21, raz na 700 urodzeń

Badania prenatalne – USG, badania krwi (test na liczbę chromosomów), biopsja (badanie kosmków łożyska), amniopunkcja (pobieranie wód płodowych)

Zespół Patona – trisomia chromosomu 13, raz na 1700 urodzeń; wady twarzy, kończyn, występuje wielopalczastość, małogłowie, małoocze, niedorozwój żuchwy, niepełnosprawność umysłowa, rokowanie niekorzystne, w pierwszych miesiącach życia dochodzi do zajścia śmiertelnego.

Zespół Edwardsa – trisomia chromosomu 18, małogłowie, nadmierne wydłużenie czaszki, opadanie żuchwy, niedorozwój umysłowy, palce ułożone daszkowato

Zespół Kociego Krzyku – zespół delecji chromosomu 5, raz na 10000 urodzeń, dzieci płaczą podobnie jak kot, występuje małoocze, niskie ustawienie uszu, wady serca, niedorozwój umysłowy, zahamowanie w rozwoju fizycznym

Łamliwy chromosom X – (ujawnia się dopiero w wieku przedszkolnym) nosicielki to kobiety, bezobjawowe 1 na 249 kobiet; ponad 50% dziedziczy ten chromosom. Dzieci takie przypominają dzieci autystyczne, pojawia się nieśmiałość, utrudniony kontakt wzrokowy, trzepotanie rękami, słabe napięcie mięśniowe. W dorosłości ujawniają się cechy wizualne: pociągła twarz, wypukłe czoło, wysunięta żuchwa, duży obwód głowy, zez, odstające uszy, duża ruchomość stawów, płaskostopie, lejkowata klatka piersiowa, duże jądra, może wystąpić padaczka, zaburzenia nastroju. Po 50 r.ż. dodatkowo problemy z utrzymaniem równowagi, drżenie kończyn i ubytki pamięci.

Bloki metaboliczne mogą doprowadzić do niepełnosprawności umysłowej.
Drugą grupę zaburzeń genetycznych, którym towarzyszy upośledzenie umysłowe są zaburzenia metaboliczne. Dotyczą one komórkowej przemiany materii białkowej, tłuszczowej i węglowodowej. Procesy metaboliczne podlegające procesom regulacyjnym uzależnionym od DNA lub RNA. Wszelkie nieprawidłowości w zapisie genetycznym powodują zaburzenia metabolizmu komórki, a konsekwencji układu nerwowego.

Do wystąpienia niepełnosprawności umysłowej prowadzi niewydolność enzymów, które biorą udział w metabolizmie i mogą to być brak lub unieczynnienie któregoś z enzymów. Powstające nieprawidłowe reakcje biochemiczne przyczyniają się do powstawania nieprawidłowych metabolizmów, które uszkadzają układ nerwowy. Przykładem tego rodzaju zaburzeń jest fenyloketonuria.

Toksoplazmoza – wywołana przez toksoplazmę gongi, zarażenie przez kontakt z kotami, surowe lub niedogotowane mięso. Ważna jest higiena kota, podczas ciąży kot nie powinien wychodzić na dwór, jego odchody powinny być zbierane przez rękawiczki. Jest to niebezpieczne dla płodu (dzieci mogą być z wodogłowiem, mogą pojawić się wady wzroku, słuchu.

Zespół Downa (trisomia ch. 21)

Nie ma ustalonej przyczyny. Po raz pierwszy opisany został ten przypadek przez L. Downa i nazwał go mongolizmem. 1/600-800 urodzeń przychodzi dziecko z zespołem Downa. 1/200 ciąż jest zagrożona i dochodzi do wczesnych poronień. Powyżej 35 r.ż. matki częściej dochodzi do chorób. Nowe badania pokazują, że pokazują, że mężczyzna też może być winny, ale jest to znacznie rzadziej.

Wewnętrzne wady wrodzone: wady serca, obniżona odporność immunologiczna.

Białaczka atakuje dzieci z zespołem Downa najczęściej przed 5 r.ż., również dziecko takie narażone jest na wiele chorób.

Rodzaje zespołu Downa:
1) Najczęściej występuje zwykła trisomia, gdzie dodatkowy chromosom nie uległ rozczepieniu przed zapłodnieniem bądź nie doszło do rozłączenia podczas pierwszych podziałów zapłodnionej komórki.
2) Dziecko może też mieć mozaikowatą postać zespołu Downa. Pojawia się wówczas, gdy obok komórki z trisomią pojawiają się również komórki prawidłowe. Dzieci te mają mało wyraźne rysy twarzy. Dochodzi do niej od 2 do 5 przypadków na 100 dzieci z zespołem Downa.
3) Trisomia 21 chromosomu z translokacją, zdarza się od 3 do 5 przypadków na 100 urodzeń z zespołem Downa.
4) 75% dzieci z zespołem Downa to jednostki ze znacznym upośledzeniem umysłowym, 20% upośledzone w stopniu głębokim, 5% upośledzone w stopniu lekkim

Dzieci te są uspołecznione, potrafią wczuwać się w emocje. Mają problemy z czuciem głębokim, dlatego należy je podrapać a nie lekko głaskać. Gorsze problemy z rozwojem mają chłopcy. Dzieci mają problemy z przyswajaniem wiedzy. U wielu występuje choroba Alzheimera, która przebiega bardzo łagodnie. Wyróżnia się dzieci eretyczne (żywe, aktywne, towarzyskie, wyrażające emocje, spontaniczne, szybko się zniechęcają, krótko skupiają uwagę na zadaniu, wykonują je byle jak, wymagają przerw i uatrakcyjnienia czynności) i torpidne (dzieci ociężałe, nieufne, bardzo powoli włączają się do czynności, czynność wykonują z cierpliwością, nie powinno się im przerywać, gdyż mogą zareagować agresywnie).

Leczenie dzieci z zespołem Downa: Operacje plastyczne nie likwidują choroby, podaje się megawitaminy, wyciągi z grasicy, tarczycy, podaje się leki, które uspokajają emocje.

Autyzm dziecięcy

Po raz pierwszy opisany w 1943r. przez Amerykanina Leo Kannera, w tym czasie także Austriak (1944r.) Hans Aspenger opisał psychopatię autystyczną (autyzm w lżejszej odmianie). Zespół Aspergera – łagodniejsza forma, Autyzm – ciężka forma.

Dzieci autystyczne mają niezwykłe przywiązanie do przedmiotów. Autyzm częściej dotyczy chłopców (stosunek 4:1). Bardzo długo nie była znana przyczyna autyzmu. W grudniu 2006r. odkryto gen odpowiedzialny za autyzm. Istnieje hipoteza, że po szczepieniach na różyczkę, ospę pojawiają się zachowania autystyczne. Autystycy często byli diagnozowani jako osoby niepełnosprawne. Dawniej mówiono, że za autyzm odpowiedzialne są matki, później obwiniano zamożne rodziny. O autyzmie nie dowiadujemy się od razu po urodzeniu dziecka. Autyzm może pojawić się po urodzeniu lub przed ukończeniem 3 r.ż. Dzieci do 1 r.ż. mogą być niezwykle spokojne lub pojawiają się dziwne zachowania (np. niechęć do brania na ręce, nie zwraca uwagi na zabawki, na osoby pochylające się nad nim, ale przez długi czas obserwuje jeden punkt). U takich dzieci nie rozwija się mowa.

Autyzm – zaburzenie w zachowaniu polegające na nieprawidłowej percepcji, problemach z komunikacją oraz na nieumiejętności zrozumienia i uczestniczenia w sytuacjach o charakterze społecznym.

Problem z percepcją. Nie nawiązują kontaktu wzrokowego; autystycy mają nadwrażliwość, widzą wszystko dookoła, ich mózg chłonie za dużo informacji; widząc za wiele mogą zakodować za mało, tylko pewne fragmenty. Dzieci te nie generalizują rzeczywistości, nie formułują pojęć, ma to wpływ na problemy z komunikacją, myśleniem abstrakcyjnym. Nadmierna selektywność, a z drugiej strony brak wrażliwości na bodźce wzrokowe. Problemy z komunikacją, wielu z nich nie posługuje się mową, a kiedy się posługują to zmieniają zaimki. Charakterystyczną cechą jest echolalia, czyli powtarzanie pewnych słów, a nawet fragmentów wypowiedzi i to niekoniecznie zaraz po usłyszeniu, ale po dłuższym czasie, ale nie rozumieją tego.

Dzieci z zespołem Aspergera posługują się mową. Do autystyka trzeba zwracać się precyzyjnie, gdyż niektóre komunikaty wywołują lęk. Komunikaty odbierają bardzo dosłownie.

Zachowania społeczne. Nie są w stanie się uczyć empatycznie, nie rozumie tonów głosu, występują echozachowania – mechaniczne naśladowanie zachowań obserwowanych, nie wyczuwają zachowań społecznych, kontekstów sytuacyjnych. Dzieci te widzą świat zdeformowany, mają problemy z nadawaniem komunikatów. Pojawiają się napady agresji i autoagresji. Dzieci biją się po głowie, grzebią palcami w oczodołach, wbijają gwoździe.

Osoby te przywiązują się do rzeczy, kolorów, zapachów, nie lubią zmian. Występują problemy z jedzeniem (wrażliwość na smak, konsystencję, kolor). Nie odczuwają stanu nasycenia. Niektórzy autystycy nie odczuwają żadnych bodźców (np. zjadają proszek do prania). Nie lubią się przebierać, dlatego np. rodzice wywieszają im ciuchy, aby dzieci oswoiły się z nimi wzrokowo. Przywiązani są do pewnych rytuałów, czynności. Dlatego powinno pokazywać mu się piktogramy, na których będą narysowane czynności, które będą wykonywać przez dzień.

Większość rodzin z dzieckiem autystycznym rozpada się, gdyż życie z takim dzieckiem wymaga ciężkiej pracy. Osoby te nie interesują się osobami płci przeciwnej. Osoby te nie mają kontaktu z inną osobą, nie mają uczuć empatycznych, dlatego nie mają potrzeby mieć kogoś bliskiego, jednak nie oznacza to, że nie mają potrzeb seksualnych, które jednak sami sobie zaspakajają.

Inteligencja osób z autyzmem. Szacuje się, że ponad połowa autystyków jest niepełnosprawna umysłowo. Część autystyków posiada ponad przeciętne uzdolnienia (idiotyczni mędrcy – obecnie 30 osób)

Metoda holdingu Marty Welch – metoda przytulania, polega na zdiagnozowaniu najpierw matki, w jakiej pozycji się najlepiej czuje, a następnie włącza się do tego autystyka, którego się mocno przytula, kiedy dziecko słabnie następnie przytula się go tak, aby patrzył na matkę (nawiązanie z nim kontaktu wzrokowego). Metoda jest bardziej skuteczna dla dzieci, u których autyzm pojawił się, do 3 r.ż.

Stowarzyszenie Snapsis – terapie z dziećmi autystycznymi; stosuje się łamanie autystyków, oduczanie ich przyzwyczajeń. Aby pracować z dzieckiem autystycznym trzeba zrezygnować z dotychczasowego myślenia, nie należy jednak oczekiwać efektów.

Zespoły autyzmopodobne

Zespół Aspergera – dzieci mówią, ale nie mówią normalną intonacją, nie używają abstrakcyjnych pojęć, przejawiają silne zainteresowania w określonej dziedzinie ( w swojej dziedzinie jest najlepsze); osoby te nie mają przyjaciół; towarzyszy im syndrom
Koktajlparty – osoba z tym zespołem, jeżeli znajduje słuchacza godzinami opowiada o swoim upodobaniu nie patrząc na to czy kogoś to interesuje. Dyspraksja – zaburzenia ruchowe (np. potykają się o własne nogi).

Zespół Retta – charakterystyczny tylko dla dziewczynek, po 6 miesiącu życia następuje regres, nie rośnie główka, przestają chodzić, nie mówią, a po kilku latach czynności powracają, ale nie do końca i osoby te zgrzytają zębami, mają napady śmiechu, wykrzywiają palce, mają napady agresji.

Pedagogika terapeutyczna (lecznicza)

Dział pedagogiki zajmujący się dzieckiem przewlekle chorym. Choroba przewlekła trwa ponad 4 tygodnie, a często twa przez cały okres życia, może przebiegać łagodniej niż zwykła choroba. Wymaga od rodziny pewnego rygoru (dziecko musi stosować odpowiednią dietę, przyjmować leki, uczęszczać na zajęcia rehabilitacyjne bądź trafia do szpitala, które jest dla niego traumatycznym wydarzeniem). W szpitalach zatrudnia się psychologów bądź psychoonkologów, którzy rozmawiają z pacjentem, odradzają zastanawianie się nad przyszłością, twierdzą żeby nie unikać tematu śmierci. 2-latek wie, że istnieje „śmierć”, ale nie rozumie jej; 5-latek rozumie śmierć jako coś przejściowego; 6-latek personalizuje śmierć; 7,8-latek rozumie, co oznacza śmierć. Dzieci przewlekle chore szybko dojrzewają, czasami zdarza się, że one pocieszają rodziców. Zwierzęta i terapie z nimi związane mają dobroczynny wpływ na chore dzieci.

Ważna dla dzieci przewlekle chorych jest atmosfera stworzona przez rodziców. 3 rodzaje postaw:
1) Traktowanie choroby jako krzywdy – rodzice tacy szukają winnych za chorobę dziecka, mają pretensje do rodzin, które mają zdrowe dzieci, z reguły są to ludzie drażliwi, żądający, kiedy idą na rozmowę do lekarza wymagają odpowiedzi na pytania, na które nie można odpowiedzieć, nie zachowują także ciepłego kontaktu z dzieckiem, nie są wsparciem, obrażają się na innych, że nikt im nie pomaga, uważają, że świat powinien kręcić się wokół nich, mają złe relacje z dzieckiem, personelem.
2) Traktowanie choroby jako lęku, zagrożenia – rodzicom towarzyszy niepokój, silne napięcie emocjonalne, nastawieni są na informacje negatywne, są nadmiernie opiekuńczy, we wszystkim wyręczają dziecko, co może powodować, że dziecko czuje zagrożenie, dają dzieciom prezenty, rodzice, którzy czują zagrożenie szybko się wypalają, co powoduje, że się wycofują, pojawia się apatia bądź wpadają w nadmierny wir obowiązków byleby nie myśleć o chorobie dziecka.
3) Traktowanie choroby jako wyzwanie – rodzice ci nie stawiają pytań, „dlaczego tak się stało?”, natomiast zadają sobie pytanie „jak możemy dziecku pomóc?”, szukają informacji, specjalistów, włączają się w grupy samopomocowe, chcą zrobić tak, aby dziecko mogło żyć w miarę normalnie.

Etiologia chorób zmienia się z upływem czasu. Dzisiaj dzieci chorują na padaczkę, porażenie mózgowe, choroby metaboliczne, nowotworowe, (ale inne niż osoby dorosłe), niewyleczone infekcje mogą doprowadzić do nowotworów, białaczki, pojawiają się chłonniaki, nowotwory kości, układu nerwowego.

Mózgowe Porażenie Dziecięce

Instytut Mózgowego Porażenia Dziecięcego – 1-5 dzieci cierpi na porażenie. Porażenia występują w różnych postaciach, dotyczą różnych objawów.

Porażenie mózgowe – to uszkodzenie tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za komponent ruchowy np. niedowład, przykurcz mięśni, ruchy mimowolne, zaburzenia równowagi, często współtowarzyszy (50%) niepełnosprawność umysłowa, padaczka, wady wzroku, słuchu, wymowy. Jest uważane za zaburzenie sprzężone (towarzyszy mu wiele chorób)

Niektóre dzieci chodzą do normalnych szkół, inne mają nauczanie domowe bądź chodzą do szkół specjalnych.

Ważna jest wczesna diagnoza. Zwracamy uwagę na: opadanie główki podczas karmienia, nieumiejętność przyjmowania pokarmu (związane ze ssaniem), nietypowe ułożenie ciała, drżenie kończyn, zbyt duża wiotkość mięśniowa lub zbyt mocne napięcie mięśniowe, zaciskanie piąstek po 3 miesiącu życia. W celu diagnozy trzeba zgłosić się do neurologa dziecięcego.

Metody postępowania z takim dzieckiem:
1) Metoda Waclawa Vojty – stosowanie bardzo mocnych ucisków w odpowiednich miejscach na ciele dziecka kilka razy dziennie. Czasami matki po tej metodzie nie potrafią odczytywać sygnałów od dzieci, inne z kolei wypalają się, gdyż angażują się emocjonalnie, inne jeszcze dystansują się i zatrudniają rehabilitantów. Metoda ta jest skuteczna dla małych dzieci.
2) Metoda skafandrowa – dla dzieci z różczkową postacią, mają problemy z utrzymaniem równowagi i problemy z chodzeniem, stosuje się skafander wypełniony powietrzem, dziecko w nim nie przewraca się, twórcami są Rosjanie, u nas stosuje się ją w Mielnie
3) Metoda hipoterapii – jazda na koniu o różnych szerokościach zadu bezpośrednio na skórze konia, gdyż koń dokonuje odpowiedniego masażu, ma temperaturę o 1 stopień wyższą, co wpływa dobroczynnie, potrafi odczuwać lęk dziecka.

Przyczyny porażenia mózgowego:
• Nieprawidłowa akcja porodowa (sporadycznie)
• Okres płodowy:
o Zły stan zdrowia matki (przewlekła niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze, choroby wyniszczające, zaburzenia ginekologiczne, zaburzenia hormonalne)
o Zakażenia wewnątrzłonowe (toksoplazmoza, różyczka, opryszczka, zakażenie HIV, ospa wietrzna)
o Szkodliwe wpływy środowiskowe (nieprawidłowe odżywianie, alkohol, tytoń, przewlekłe przyjmowanie leków np. przeciwpadaczkowych)
o Czynniki matczyne ciążowe (np. nieprawidłowo wydłużony cykl miesiączkowy, zbyt krótki lub zbyt długi okres między ciążami, wielowodzie, przedwczesne odklejanie się łożyska, wady wrodzone, pozamózgowe płodu, nieprawidłowe cechy w budowie płodu tzw. dysmorficzne, wcześniactwo, niska waga urodzeniowa, uwarunkowania genetyczne.

Dzieci z porażeniem przejawiają wiele dysfunkcji w zakresie motoryki, czynności samoobsługowych i trudności w nauce. Należy przygotować im odpowiednie warunki jak dywanik, piłkę, aby mogło rozluźnić mięśnie. Jednak rzadko zdarzają się takie warunki. Często mają problemy związane z matematyką, pisaniem.

Padaczka

To wyładowanie bioelektryczne w części lub całości mózgu. Występuje od 7 do 9 dzieci na 1000. Zależy od tego, kiedy się pojawia. Może mieć różny charakter np. drgawkowy lub bez, dotyczy utraty świadomości lub częściowo zaburzenia świadomości.

Przyczyny:
• Zaburzenia genetyczne
• Zawiązana z uszkodzeniami mózgu
• Charakter skrytopochodny (nie da się ustalić przyczyny)

W razie ataku:
• Należy odsunąć meble
• Nie przytrzymujemy chorego
• Głowę ustawiamy bokiem, gdyż może dojść do zachłyśnięcia, podkładamy coś płaskiego pod głowę, aby nie doszło do dodatkowych urazów
• Po napadzie dziecko musi odpocząć

Dzieci takie mają trudności w nauce, są ospałe, zmęczone, często towarzyszy im nadpobudliwość.

Petit mal – kilkusekundowe wyłączenie się, dziecko robi wrażenie nieprzytomnego, kiedy atak mija dziecko powraca do normalnych czynności, charakterystyczne jest, że atak ten odbywa się o stałych porach.

Padaczki skroniowe – nie ma charakterystycznych objawów dla padaczki, ale może pojawić się krzyk bądź wymachiwanie rękami.

Padaczka fotogenna – nadwrażliwość na fotosymujlację, dzieci tego napadu doświadczają w dyskotece, jadąc samochodem, kiedy obserwują drzewa, kiedy zmieniają szybko programy TV, mogą towarzyszyć drgawki. Hiperwentylacja –przesunięcie równowagi.
[/b]

anuska

jestes wielka :*